ABD, 11 Eylül terör saldırılarının üstünden 20 yıl geçmiş olmasına rağmen hala bu acı olayı sorgulamaya devam ediyor. Özellikle Amerikan kamuoyunda “Biz neden 20 yıl Afganistan’da savaştık?” seslerinin yükselmeye başladığını görüyoruz. Joe Biden yönetimi, kısa sürede 124 bin kişinin Afganistan’dan tahliye edilmesini büyük başarı olarak nitelerken, Cumhuriyetçi kanat hala birçok ABD’linin bu ülkede mahsur kaldığını belirtip, gelen bazı Afgan mültecilerin geçmişlerinin de ciddi şekilde araştırılması gerektiğini dile getiriyor.

Geçen ay 11 Eylül kurbanlarının yakınları, saldırılara ilişkin gizli dosyaların açıklanmasına onay vermemesi halinde Başkan Biden’ı anma törenlerinde görmek istemediklerini açıklamıştı. Bunun üzerine Başkan Biden, apar topar “Kampanyada söz verdiğim gibi, 11 Eylül saldırıları dosyaları hakkındaki gizlilik kararının kaldırılması ve halka açılması için emir veriyorum” demişti. Böylece anma törenlerinde muhtemel bir krizin önüne geçilmişti.

Aslında, 11 Eylül kurbanlarının yakınlarının öğrenmek istediği Suudi Arabistan’ın bu saldırıların arkasında olup olmadığıydı. ABD Adalet Bakanlığı’nın 6 ay içinde bu gizli dosyayı kamuoyuyla paylaşması beklenirken, dosyanın Suudi Arabistan dahil hiçbir ülkeyi hedef almaması veya alma ihtimali olan bölümlerin sansürlenmesi muhtemel. O nedenle gizli raporlardan büyük bir sürpriz beklemek yanlış olur. Tıpkı FBI’ın açıkladığı son belge gibi...

Cumartesi günü, Başkan Biden’nın da katıldığı New York’taki 11 Eylül anma törenindeydim. Törende hayatını kaybedenlerin isimleri tek tek okunurken, Başkan Biden’ın düşünceli olduğu her halinden belliydi. Anmaya kurbanların yakınları katılırken, güvenlik ve pandemi nedeniyle dışarıdan kimse izinsiz olarak tören alanına giremedi.

İkiz Kuleler’e yapılan saldırılarda sadece bir Türk, Zühtü İbiş hayatını kaybederken, kulelerde çalışan ve son anda hayatını kurtaran mühendis Turan Ayaz gibi birçok isimle de anma töreninde karşılaştım. Bu vesileyle, New York’ta saldırıları yaşamış 4 önemli tanıkla konuşma imkânım oldu. Özellikle 20 yılda ABD’de neyin değiştiğini ve ne gibi sonuçlar gördüklerini kendilerine sordum. İşte notlarım:

‘Derin değişime yol açtı’

(Elif Özmenek Çarmıklı - Gazeteci, Araştırmacı)

- 11 Eylül 2001 günü, Amerikan basınında en çok kullanılan ifade ‘ABD bir daha eski ABD olamayacak!’ idi. Bu, aslında bir anlamda dünya düzeninin de değişeceğinin de sinyaliydi. Saldırıların 20. yılında bu tespitin her alana iyice nüfuz ettiğini görüyoruz,

- 11 Eylül ile bilgisi olmadan fikir sahibi olan çok ABD’li oldu. Ortadoğu, İslam ve daha genelde de ‘bizden olmayanlar’ hakkında fikir kakofonisi yerleşti. Göçmen bir toplum olan ABD’de çok derin bir değişime yol açtı bu.

- Ben belgelerde komplo teorilerini besleyecek bir konunun çıkacağını düşünmüyorum. Belki Washington’a giden uçağın nasıl düştüğü bir açıklık kazanır,

- Afganistan’daki durum, ABD’yi hem iç hem dış politikada çok etkiledi, farklı şekillerde etkilemeye devam edecek. Ancak şu anda terör anlamında ABD’yi direkt etkisi olacağını düşünmüyorum.

‘Gücün diplomasisine başvuruldu’

Kahraman Halisçelik (Olay yerine giden ilk Türk gazeteci)

- 11 Eylül, ABD’yi daha da saldırganlaştırdı. Kendisini güvene alacak politikalar geliştireceğine, küresel istikrarsızlığa neden olacak adımlar attı,

- ABD, diplomasinin gücü yerine, gücün diplomasisine başvurmayı tercih etti,

- Uzun vadede Taliban eskisi gibi sert siyaset güdecek. Bu da yeni terör örgütlerinin doğuşunu beraberinde getirecektir,

- Finansal ağırlık merkezlerinin doğuya kaymasıyla birlikte ABD’nin finansal gücü de eski büyüklüğünü yitirdi. Ancak ABD yeni bir beyaz sayfa açarak kriz bölgelerini krizin yerel aktörlerine bıraktı, işgal güçlerini Irak ve Afganistan gibi ülkelerden plansız bir şekilde çekti.

‘Hâlâ sağlık sorunları yaşıyorum’

(Evgin Heath - IT Proje Direktörü)

- İkiz Kuleler’in yanındaki binadaydım. Ölümden döndüm, hâlâ sağlık sorunları yaşıyorum,

- ABD’nin Afganistan’da savaşı bitirmesinden memnunum ama Afgan kadınlar için üzgünüm. Afganistan’ı görünce Atatürk’e ne kadar teşekkür etsek azdır,

- Gizli soruşturma belgelerinin açıklanacak olması çok iyi. Kimin direkt veya dolaylı sorumlu olduğunu bilmek istiyoruz.

‘Daha domestik bir yaşam başladı’

(Cüneyt Gürkan - İşadamı)

- ABD’de 11 Eylül sonrası sosyal hayatta ve kültürde bazı değişiklikler oldu. İnsanlar aile hayatına daha fazla konsantre olmaya, daha domestik yaşam tercihleri yapmaya başladı,

- Amerikan siyaseti radikal sürprizlere alışık değil. O yüzden paylaşılacak dosyalarda iç ve dış siyaset dengeleri gözetilerek büyük sürprizler içeren paylaşımlar yapılmayacağını düşünüyorum,

- Afganistan’ın durumu ABD’yi terör anlamında etkiler. Savaşı deplasmana taşıyarak yönetmekten geri adım atan ABD, terörle kendi sahasında, Amerika topraklarında yüzleşebilir.

ABD’de nasıl başardılar?

Avukat Ebru Ekşioğlu’nun iki yıllık çalışması, sonucu 17 Türk’ün ABD’deki başarı hikayesini anlatan “ABD’de nasıl başardılar” adlı kitabı piyasaya çıktı. Kitap, Türkiye’de doğmuş, lisans eğitimini Türkiye’de almış ve daha sonra hayallerini gerçekleştirmek için ABD’ye yerleşmiş, her biri alanında üstün başarıya ulaşmış pek çok Türk iş ve bilim insanı arasından 17 kişinin hayatına ışık tutuyor. Kitap, bu kişilerin “bilinmeyene yelken açtığı” dönemde neler hissettiklerini, başarıya giden yolda neler için mücadele ettiklerini gözler önüne seriyor. Avukat Ekşioğlu, neden böyle bir kitap projesine giriştiğini “Bu kitaptaki başarılı insanlarımızı, Türkiye’deki gençlere tanıtmak, onlara bu konuda örnekler sunmak ve böylece hayalleri için vizyonlarını genişletmeye yardımcı olmak için kitabı çıkardım. Kitap, seri olarak devam edecek” diye açıklıyor. Bu değerli kitabı almanızı ve okumanızı tavsiye ederim. Hatta her lise ve üniversite kütüphanesine yakışacak bir kitap olmuş. Eline sağlık Ebru Ekşioğlu!

ABD’DE GÖZDEN KAÇANLAR

- Başkan Joe Biden, Federal çalışanlara aşı zorunluluğu getirirken, Delta gibi bazı havayolu şirketleri de aşı olmayan çalışanlarının maaşlarında ayda 200 dolar keseceğini açıkladı,

- Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni ziyaret eden Senato Dış İlişkiler Komite Başkanı Senatör Bob Menendez’e “Makarios Büyük Hac Nişanı” verildi,

- BM Genel Kurulu Başkanlığı’nı 1 yıldır yürüten Volkan Bozkır, görevi 14 Eylül’de Maldiv Dışişleri Bakanı’na devrediyor,

- 8 eyalette 82 ABD’linin hayatını kaybettiği IDA kasırgasında New York ve New Jersey’de en az 300 Türk ailenin de evleri zarara uğradı,

- 11 Eylül’de saldırılarında hayatını kaybedenlerin yaşları 2 ile 85 arasında değişiyor.

- İkiz Kuleler’in yıkılmasıyla ilk bir ayda New York şehrinin kaybı 123 milyar dolar olurken, 8 ay süren enkaz temizliğine 750 milyon dolar harcanmış.