A.B.D. – Türkiye dostluğu, Amerika Birleşik Devletleri’nin Osmanlı Devleti ile diplomatik ilişkiler kurduğu 1831’li tarihlere dayanmaktadır. Birinci Dünya Savaşı sonrası ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu zamanlar Amerika Birleşik Devletleri 1927’de Türkiye ile diplomatik ilişkiler kurmuştur. Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye Cumhuriyeti arasında 12 Temmuz 1947 tarihinde imzalanan Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması ilişkileri ileri boyutlara taşımıştır. Bu anlaşma, Truman Doktrini’ni ve “dış güçler ya da silahlı azınlıklar tarafından boyun eğmeye zorlanan ve buna direnen özgür insanları destekleme” prensibini hayata geçirmiştir. Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye’de gerçekleşen 15 Temmuz 2016 darbe girişimini kınamış ve Türk hükümetinin bu girişime verdiği ve Türkiye’nin demokratik kurumlarında kamu güvenini inşa eden nitelikteki ve insan hakları taahhütleri ile uyumlu olan hukukun egemenliği hususundaki cevabının önemini vurgulamıştır. Türkiye kilit bir NATO müttefiki ve ciddi bir bölge ortağıdır ve Amerika Birleşik Devletleri ise iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirme hususuna oldukça bağlıdır. Türkiye’nin Avrupa-Atlantik Komitesi’nde bağlılığını sürdürmek her zaman menfaatimize olacaktır.
Güvenlik İş Birliği
Türkiye önemli bir Amerika Birleşik Devletleri güvenlik ortağıdır. Türkiye, 1952 tarihinden itibaren saygın bir Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) müttefikidir. Afganistan’da Cesur Müttefik Destek Misyonu ile lider bir konumda bulunan Türkiye, NATO’nun doğu dayanak noktası (uluslararası sözleşmeler doğrultusunda) işlevinde bulunmakta ve Karadeniz ve Akdeniz’i birbirine bağlayan İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nı kontrol etmektedir.
Türkiye, Kürdistan İşçi Partisi (PKK), Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (DHKP-C) ve IŞİD’de dahil olmak üzere sınırlarının içinde ve dışında bulunan birçok terörist girişimlerini mağlup etmek adına oldukça yoğun çabalar göstermektedir. IŞİD’le Mücadele Koalisyonu’nun önemli bir üyesi olan Türkiye, Temmuz 2015 tarihi itibariyle Amerika Birleşik Devletleri ve Koalisyon Ortakları için askeri üslerini açmıştır. Bu tarihten itibaren İncirlik Hava Üssü, Suriye ve Irak’ta bulunan IŞİD’i düşürme ve sonunda da tamamen ortadan kaldırma hususundaki çabalarıyla önemli bir rol oynamıştır.
Türkiye, Afganistan’da Amerika Birleşik Devletleri’nin askeri kuvvetleri yanında, Somali’nin sınırlarındaki sularda ve Akdeniz’de uluslararası güvenliğe katkı sağlamaktadır. Türkiye’nin sınırlarında Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, İran, Irak ve Suriye bulunmakta olup, Türkiye bu çevre bölgede Amerika Birleşik Devletleri politikası için kilit bir partner görevi görmektedir.
İkili Ekonomik İlişkiler
Amerika Birleşik Devletleri - Türkiye ticari ilişkisi 2009 yılında 10.8 milyon dolardan 2018 yılında 20.5 milyon dolara çıkmıştır ve bu da potansiyeline nazaran oldukça mütevazi bir ivmedir.
Türkiye, 2017 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük 28. ürün ihraç pazarı ve 34. en büyük ürün ithalatı tedarikçisidir. Türkiye, dünya çapında Amerika Birleşik Devletleri’nin LNG ihracatında 10. en büyük müşterisi ve yükselen bir bölgesel enerji merkezidir. Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye ihracatındaki başlıca ürünler uçak, fosil yakıt, demir ve çelik, makine araç gereçleri, pamuk ve tarım ürünleridir. Türkiye’nin Amerika Birleşik Devletleri ithalatındaki başlıca ürünler makine araç gereçleri, taşıt, halı ve diğer tekstil döşemeleri, demir ve çelik ve bu kategorinin ürünleri, tarım ürünleri ve taşlar, alçı malzemeleri ve çimentolardır. Raporlara göre Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye’deki doğrudan yatırımlarında üretim, toptan satış, finans ve sigorta alanları başı çekmektedir.
Bir Avrupa Birliği (EU) üyesi olmamasına rağmen Türkiye’nin AB ile bir gümrük birliği bulunmaktadır.
Türkiye’nin Uluslararası Örgütler Üyeliği
Türkiye, 2015 yılında G20 zirvesine ev sahipliği yapmıştır. Türkiye, NATO, Birleşmiş Milletler, Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD), Avrupa Konseyi, Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (OSCE), Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Konseyi (BSEC), Avrupa Atlantik Ortaklık Konseyi, Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası, İslam İşbirliği Teşkilatı (OIC) üyesidir. Türkiye aynı zamanda, Amerika Birleşik Devletleri Teşkilatı gözlemcisi, Şangay İş Birliği Örgütü iletişim ortağı ve bir Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) sektörel iletişim ortağıdır. Avrupa Birliği üyeliği adayı olan Türkiye AB üyeliğine geçme hususundaki çalışmalarını sürdürmektedir. Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye’nin AB üyeliği kriterlerini karşıladığı ve üyeliğinin Avrupa Birliği için iyi olacağı ve Türkiye’nin bu kriterleri karşılama yönündeki çabalarının Türkiye’ye de katkı sağladığı hususlarında kanaat getirmiştir.
Referans: Dışişleri Bakanlığı
